Rwa kulszowa – czym jest i jak się objawia?

Co to jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa to zespół bólowy spowodowany uszkodzeniem nerwu kulszowego. Objawy wynikają z ucisku lub podrażnienia nerwu kulszowego lub korzeni nerwowych, z których połączenia powstaje nerw. Przyczyną jest zwykle uciśnięcie korzeni nerwowych w wyniku zmian zwyrodnieniowych kręgów lub przepukliny krążka międzykręgowego. Ból promieniuje od lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa i pośladka, przez tylną część uda, aż do stopy. Nerw kulszowy jest końcową gałęzią splotu krzyżowego, najdłuższym i najgrubszym nerwem w ciele. Jest nerwem mieszanym, ponieważ jest odpowiedzialny zarówno za unerwienie czuciowe, jak i ruchowe, dlatego też ból rwy kulszowej występuje w okolicy unerwionej przez nerw kulszowy i mogą mu towarzyszyć także objawy neurologiczne. Nerw kulszowy tworzy pięć gałęzi nerwowych. Dwie z nich znajdują się w dolnej części kręgosłupa lędźwiowego – L4, L5, a trzy pozostałe dotyczą kości krzyżowej – S1, S3, S3.

Objawy rwy kulszowej

Rwa kulszowa zwykle dotyka tylko jednej nogi, jednak zdarzyć się może w obu kończynach dolnych. Najczęstszym objawem jest ból zaczynający się w odcinku lędźwiowo-krzyżowym lub pośladku i promieniujący do ud lub stóp.

Typowymi objawami rwy kulszowej jest:

• BÓL – może być stały lub przerywany. Często opisywany jest jako ból piekący, przeszywający, kłujący, ostry. Ból zwykle bardziej nasilony jest w nodze niż w dolnej części pleców.
• ZABURZENIE CZUCIA – w rwie kulszowej mogą wystąpić zaburzenia czucia. Często pacjenci skarżą się na mrowienie, drętwienie tylnej części nogi.
• OSŁABIENIE KOŃCZYNY – przy rwie kulszowej zauważalne jest osłabienie całej kończyny dolnej. Niekiedy uczucie ciężkości, może utrudnić podniesienie stopy.

W przypadku rwy kulszowej to ruch, zmiana pozycji ciała może nasilać ból. Ból może być silniejszy podczas siedzenia, wstawania, stania przez długi czas, zginania kręgosłupa do przodu, skręcania kręgosłupa, kaszlu lub kichania. Ból może być intensywniejszy także podczas leżenia, powodując zaburzenia snu.

Zespół objawów rwy kulszowej związany jest zwykle z uciskiem na poziomie krążków L4, L5 lub S1. W zależności od miejsca ucisku objawy te mogą się od siebie różnić.

Ucisk na poziomie L4 może powodować:

• Ból w biodrze, udzie i wewnętrznej (przyśrodkowej) części kolana i łydki.
• Zaburzenie czucia na wewnętrznej stronie łydki.
• Osłabienie mięśni ud i mięśni bioder.
• Osłabienie odruchu ścięgnistego – odruch kolanowy.

Ucisk na poziomie L5 może powodować:

• Ból pośladka i zewnętrznej (bocznej) części uda i nogi.
• Zaburzenie czucia w obszarze nad oraz między paluchem a drugim palcem.
• Osłabienie mięśni pośladków i nóg.
• Trudności w poruszaniu stopą i podnoszeniu dużego palca do góry.

Ucisk na poziomie S1 może powodować:

• Ból pośladka, grzbietu łydki i boku stopy.
• Zaburzenie czucia po zewnętrznej stronie stopy, w tym na trzecim, czwartym i piątym palcu.
• Trudności w chodzeniu na palcach.
• Osłabienie mięśni pośladków i stóp.
• Osłabienie odruchu ścięgnistego – odruch ze ścięgna Achillesa.

Diagnostyka fizjoterapeutyczna rwy kulszowej

Rwa kulszowa może być spowodowana uciskiem na poziomie różnych krążków kręgosłupa, dlatego ważna jest właściwa diagnoza do znalezienia pierwotnej przyczyny bólu. Ustalenie miejsca i zakresu drażnienia nerwu znacznie przyśpiesza proces leczenia. Diagnozę ustala się na podstawie badania funkcjonalnego oraz badań obrazowych, np. rezonansu magnetycznego. W przypadku badania funkcjonalnego głównym testem wykonywanym przez fizjoterapeutów jest Test Lasequa. Charakterystycznym objawem wskazującym na rwę jest ból w nodze chorej pojawiający się podczas unoszenia nogi zdrowej. Innymi wykonywanymi testami jest objaw Trendelenburga i Duchenne’a, badający odruchy:

• odruch skokowy – badanie korzenia S1,
• odruch kolanowy – badanie korzeni L2–L4,
• odruch podeszwowy – badanie korzeni S1–S2,

oraz obserwacja stania i chodu:

• test stania na zewnętrznych krawędziach stóp – dla korzenia L4,
• test stania na piętach – dla korzenia L5,
• test stania na palcach – dla korzenia S1.

Rodzaje rwy kulszowej

Wyróżnia się dwie postaci rwy kulszowej:

• OSTRA (czas trwania: od 4 do 8 tygodni) – objawy mogą być znacznie zredukowane przy zastosowaniu ogólnie dostępnych leków przeciwbólowych w połączeniu z ćwiczeniami i okładami.
• PRZEWLEKŁA (czas trwania: ponad 8 tygodni) – wymaga zastosowania kilku metod leczenia – farmakoterapii oraz fizjoterapii. W rzadkich przypadkach może być wymagana operacja.

Przyczyny  rwy kulszowej

Najczęstszą przyczyną ostrej rwy kulszowej jest ucisk na korzenie nerwowe. Istnieje kilka przyczyn, które mogą powodować ucisk nerwu kulszowego.

DYSKOPATIA – w 90% przypadkach przyczyną rwy kulszowej jest dyskopatia, czyli ucisk nerwu kulszowego przez zwyrodniały krążek międzykręgowy. Pod wpływem nadmiernego obciążania kręgosłupa dochodzi niekiedy do wybrzuszenia pierścienia włóknistego, powodując jego wysunięcie do miejsca przebiegu korzenia rdzeniowego. Uciskany korzeń nerwowy powoduje ostre bóle kręgosłupa.

CIĄŻA – ciąża zwiększa ryzyko ataku rwy kulszowej. Zwłaszcza w II i III trymestrze, gdzie jest większy przyrost masy ciała, który powoduje zmianę środka ciężkości ciała i nadmierne wygięcie kręgosłupa lędźwiowego oraz wyrzut hormonów w ciąży powoduje rozluźnienie więzadeł i stawów. Wszystkie te czynniki mogą pośrednio wywierać nacisk na nerw kulszowy.

ZWĘŻENIE KANAŁU KRĘGOWEGO – Kanał kręgowy chroni rdzeń kręgowy i nerwy biegnące w górę i w dół kręgosłupa. Kiedy dojdzie do zwężenia światła kanału kręgowego nerwy zostają ściśnięte i podrażniane, co powoduje uszkodzenie struktur nerwowych i ból.

KRĘGOZMYK – Kręgozmyk występuje, gdy jedna kość kręgosłupa przesuwa się do przodu w stosunku do kości znajdującej się poniżej. Kiedy kręg L4 przesuwa się nad kręgiem L5, może powodować załamanie w kanale kręgowym, co prowadzi do nacisku na korzeń nerwu i rwę kulszową.

ZESPÓŁ MIĘŚNIA GRUSZKOWATEGO – przeciążony i nadmiernie napięty mięsień gruszkowaty znajdujący się w pośladku, powoduje ucisk nerwu kulszowego i pojawienie się ataku rwy kulszowej.

Leczenie rwy kulszowej

W przypadku rwy kulszowej należy rozróżnić leczenie ostrej rwy kulszowej i przewlekłej rwy kulszowej. W przypadku tej pierwszej leczenie jest zachowawcze i nieinwazyjne. Głównie stawia się na farmakoterapie w postaci maści oraz leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, czasowym odciążaniu kręgosłupa i edukacji pacjenta. W przypadku przewlekłej rwy kulszowej kluczowym elementem, przynoszącym efekty w leczeniu jest fizjoterapia. Im wcześniej zajmie się pacjentem z rwą kulszową fizjoterapeuta, tym lepiej. Oprócz szerokiej gamy zabiegów fizykalnych łagodzących dolegliwości bólowe najskuteczniejsze są ćwiczenia i terapia manualna dobrana indywidualnie do potrzeb pacjenta.

Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu rwy kulszowej

Fizjoterapia jest nieoceniona w leczeniu rwy kulszowej. Pozwala nam ona osiągnąć długotrwały efekt. Fizjoterapeuta pracuje z ciałem pacjenta oraz ruchowo, stosując odpowiednie ćwiczenia. Ćwiczenia skupiają się na nauce poprawnego zachowania naszego kręgosłupa. Natomiast jeżeli chodzi o pracę manualną, fizjoterapeuta pracuje na powięzi, ścięgnach, mięśniach i więzadłach. Często wykorzystywane są takie metody fizjoterapeutyczne jak masaż tkanek głębokich, FDM (Fascial Distortion Model), suche igłowanie, czy kinesiotaping.

Jak możesz sobie pomóc?

Chcesz osiągnąć długotrwały efekt leczenia rwy kulszowej? Koniecznie zapisz się na wizytę do fizjoterapeuty. Jeżeli jesteś ze Szczecina lub okolic, zapraszamy Cię do naszych gabinetów, mieszczących się w dwóch lokalizacjach Szczecin – Warszewo i Szczecin – Wielgowo. Nasz terapeuta, który pomoże ci między innymi w tego rodzaju problemach, to Grzegorz Ligocki.

Na wizytę możesz umówić się TUTAJ.